दिपेन्द्रबहादुर क्षत्री काठमाडौँ । राजनीतिक परिवर्तनलगत्तै सन् १९५२ मा भएको लगानी सम्मेलनलाई पनि गणना गर्दा हाल हुँदै गरेको नेपालमा चौथो सम्मेलन हो । सन् २०१७ र २०१९ का सम्मेलन बढी अनुभव बटुल्न र केही हदसम्म वित्तीय स्रोत जुटाउन सफल भए पनि सन्तोषप्रद रहेनन् । सरकारका नीतिमा परिवर्तन भइरहने (प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीको न्यूनतम् सीमा रु पाँच करोडबाट दुई करोडमा घटाइएको) बदलिएअनुसार सरकारका भाका बदलिने सरकारको पूँजीगत खर्चले सङ्घ, प्रदेश र स्थानीय तहको आधा पनि खर्च हुन नसकेको र आर्थिक गतिशीलता कम रहेको वस्तुगत परिस्थितिमा सम्मेलनको आलोचना नै भइरहेको छ । अघिल्लो सरकारका अर्थमन्त्रीले घोषणा गरेको यो
डिवि सी २९ औ जनयुद्ध दिवस मनाउनुको अर्थ हो जनयुद्धको स्मरण गर्नु । जनयुद्धको स्मरण गर्नुको अर्थ हो आफ्ना दायित्त्वहरुप्रति जवाफदेही,इमान्दार र जिम्मेवार बन्नु । सामुहिक जीवनशैली अंगाल्नु र महान सर्वहारावर्गीय संस्कृतिलाई अवलम्बन गर्नु, इतिहास र वर्तमानको निर्मम समीक्षा गर्नु र आफूलाई परिवर्तनको अभियन्ताको रुपमा सदैव अग्रमोर्चामा उभ्याउनु । आज २९ औं जनयुद्ध दिवस । जनयुद्ध नेपाली शोषित,पीडित जनताको प्रिया उत्सव हो। जहाँ जनयुद्ध शब्द सुन्दा प्रतिकृयावादी तथा साम्राज्यवादका दलालहरु र नेपाली जनताका सेवक नभई शासक बनेकाहरु साथै समाजलाई पश्चगमनतर्फ धकेल्न चाहनेहरुको मुटुमा ढ्याँग्रो बज
धमेन्द्र झाकाठमाडौँ । पुष्पकमल दाहाल (प्रचण्ड) ले ठीक एक वर्ष पहिले देशको प्रमुख कार्यकारीका रुपमा सरकारको नेतृत्व प्रारम्भ गर्दैगर्दाको अवस्था आजको भन्दा नितान्त पृथक थियो । फरक गठबन्धन, फरक सङ्गत र फरक मान्यताका आधारमा ‘प्रचण्ड’ सरकार गठन भएको थियो । समय घर्किदै जाँदा ‘प्रचण्ड’ नेतृत्वको सरकारको गठबन्धन, स्वरुप र मान्यतामा परिवर्तन आएको थियो । देशको राजनीतिले फरक दिशा ग्रहण गरेको अनुभव सबैको थियो । वामपन्थको रस्साकस्सीको तनावको बीचबाट वामपन्थी (माओवादी) र लोकतन्त्रवादी दुवैले देश र समाजका लागि आफूहरुको मिलन आवश्यक भएको ठम्याइका आधारमा अस्तित्वमा आएको वर्तमान सरकारका च
‘स्त्री र पुरुषका बीचमा पति–पत्नीको सम्बन्ध कायम गराउने धार्मिक, सामाजिक कृत्य’ भनी नेपाली बृहत् शब्दकोशमा विवाह शब्दको परिभाषा गरिएको छ । नेपाली जनबोलीमा ‘बिहे’ पनि भनिने विवाह शब्दमा कार्मिक, वैधानिक, सामाजिक र आध्यात्मिक रूपमा दुई शरीरमात्र होइन, दुई आत्माको मिलन भन्ने अर्थ निहित छ । तर समयक्रममा विवाह शब्दको गरिमालाई विकृत बनाइएका थुप्रै उदाहरण छन् । नेपाली समाजमा सात दशकअघिसम्म छ–सात वर्षमै विवाह गर्ने चलन थियो । छोरीहरू महिनावारी हुनुअघि नै कन्यादान दिनुपर्छ भन्ने सनातनी हिन्दुहरूको मान्यता थियो । मुस्लिम समुदायमा पनि सानो उमेरमा विवाह गर्ने प्रचलन थि
कानुनको भाषामा जबरजस्ती करणी (जक) भनी परिभाषित बलात्कार एउटा जघन्य अपराधमात्र होइन, मानव सभ्यतामै कलङ्कका रूपमा लिन सकिने घटना (दुर्घटना) हो । यस्तो अनपेक्षित घटनाको कारक वा दोषी कुनै पनि अवस्थामा क्षमालायक हुँदैन ।तर विडम्बना जबरजस्ती करणीजस्तो कलङ्कित अपराधमा संलग्न दोषीलाई समाज, जात, धर्म, कुल, वंश, इज्जत, प्रतिष्ठा आदि जोगाउनुपर्ने ठेकेदारी–प्रथाको आवरणमा बचाउने (संरक्षित गर्ने) रणनीति अख्तियार हुने गरेको पाइन्छ । यसरी पीडकलाई उन्मुक्ति दिन (घटना सकेसम्म दबाउन) पीडितलाई प्रलोभन, बल, सम्पत्ति, डर–धाक, पद, कानुनी छिद्र आदि औजार प्रयोग गर्ने गरिन्छ ।यसको अर्को पाटोमा महिलालाई संवि
देशमा लोकतन्त्रको नाममा भाँडतन्त्र (छाडातन्त्र) आएको छ, जसको प्रमुख जबाफदेही अहिलेका अगुवाहरू नै हुन् । देश र जनताको अवस्था बिग्रिनुको ९० प्रतिशत दोष दलका नेताहरूको र १० प्रतिशत जिम्मेवारी सचेत नागरिकको भागमा पर्छ । यही अवस्था रहिरहने हो भने देश श्रीलङ्काजस्तो अवस्थामा पुग्न धेरै दिन लाग्दैन । कुनै समय सुनकै दरबार रहेको भनी गौरव गर्ने, सम्पन्न, दक्षिण एसियामा सबैभन्दा बढी साक्षरता प्रतिशत (९२.२) भएको मुलुक खराब नेतृत्वका कारण आज टाट पल्टिएको छ । देउसी-भैलोमा ‘दिने भए सिदा देऊ, नदिने भए बिदा देऊ’ भनेजस्तो अब नेपाली राजनीतिक दलका नेताहरूका सामु केवल दुई विकल्प बाँकी छ- कि सच्चिन
शालिग्राम पाण्डे/सुमनचन्द्र कार्की राज्यको पुनरसंरचना पश्चात शक्ति पृथकिकरण र सन्तुलनको सिद्धान्त अनुरुप मान्य हुने राज्यसत्ता निर्माण गर्ने क्रममा जारी संविधानको मकसद पुरा गर्न संविधानवादको आधारभूत स्वरुप र विश्वव्यापीकरणलाई मनन गर्दै राज्य शक्तिको बाँडफाँड गर्नु आधारभूत र महत्वपूर्ण विषय ठानिएको थियो । यस परिवेशमा पूर्ववत संविधानका अभ्यासहरु, विश्वव्यापी प्रचलनहरु आधुनिकरण हुँदै गएको राज्य व्यवस्थाका नमूनाहरु संविधान निर्माणका मुलभूत श्रोत र शक्ति पृथकीकरणका तथ्यगत आधारहरु मान्न सकिन्छ । बहुविश्लेषण, आदर्श, राजनीतिक स्वार्थ, बैचारिक शक्ति सन्तुलन र शक्ति राष्ट्रहरुको हस्तक्षेपकारी भूमिकाले
मनहरि तिम्सिना काठमाडौँ । व्यक्तिगत र सामाजिक जीवनमा भ्रष्ट आचार एवं व्यक्तिका हरेक खराब आचरणलाई भ्रष्टाचार शब्दावलीले संकेन्द्रित गर्दछ । आर्थिक, राजनीतिक, सामाजिक, सांस्कृतिक एवं नैतिक दृष्टिले असल मार्गको अनुशरण गर्नु सदाचार भएजस्तै आर्थिक अपचलन, सांस्कृतिक दृष्टिले विचलन, दैनिक जीवनमा गलत आचारण र व्यवहार प्रदर्शन, कसैप्रति दूराग्रहपूर्ण व्यवहार, असभ्य शैली र प्रस्तुति, अरूप्रति कुभलो चिताउनुजस्ता क्रियाकलाप र आचार सबै भ्रष्टाचारभित्र पर्दछन् ।भ्रष्टाचारको विषद् परिभाषा र दायरा भए पनि नेपालको सन्दर्भमा यसको परिभाषा सङ्कुचित बुझ्ने गरिएको पाइन्छ । हाम्रो सन्दर्भमा भ्रष्टाचारको मूर्त परिभाषा
आफु जनप्रतिनिधी भएकोले आफ्नो कोही कसैसंग आग्रह र पुर्वाग्रह नभएको खड्काले बताएका छन् । आफ्ना बडा बासीको हितमा काम गर्न र अहिले मर्कामा पर्नु भएका बडाबासी दाजुभाईका लागि ब्यवस्थित बसोवासका लागि काम गर्न आफु कुनै कसुर बाँकी नराख्ने खड्काले बताए । तर, केही साथीहरू विषय तोडमोड गरेर म र सिंगो वडा प्रति खनिनु भएको छ उनले भने । मैले कहिँ कतै कुनै प्रकारको आर्थिक लेनदेन गरेको छैन, त्यसैले म नियमित कार्यालय गएर वडावासीलाई सेवा दिइरहेको छु, यही नै मेरो सामाजिक धर्म पनि हो , उनले भने । नेपालरेखा । मोरंग । भूमाफिया संग मिलेर सिंगो गाँउनै वडा अध्यक्षले बिक्री गरेको भन्ने समाचार बिभिन्न सञ्चार माध्यममा
डा जयराज आचार्य काठमाडाँैं । गणतन्त्र नेपालको परराष्ट्र नीतिबारे केही कुरा भन्नु अगाडि परराष्ट्र नीतिकै बारेमा एक–दुई सैद्धान्तिक कुरा गर्नु आवश्यक छ । ‘परराष्ट्र नीति’ भनेको एक देशले अर्को देश या सरकार या अन्तरर्राष्ट्रिय संस्थाहरूसित कस्तो सम्बन्ध राख्ने या कस्तो व्यवहार गर्ने भन्ने अवधारणा हो । त्यस अवधारणालाई कार्यान्वयन गर्ने प्राविधिक काम या जिम्मेवारीलाई चाहीँ ‘कूटनीति’ भनिन्छ । जनुसुकै देशको परराष्ट्र नीतिमा पनि परिवर्तन भन्दा निरन्तरताको मात्रा बढी हुन्छ किनकी परराष्ट्र नीति निर्धारण गर्ने स्थायी तत्व ‘भूगोल’ हो । भूगोल अपरिवर्तनीय छ । त्यसैल
